Làm theo năng lực, hưởng theo nhu cầu
Bài viết gốc ở page Planet Rus mình thấy hay copy lại
Làm theo năng lực, hưởng theo nhu cầu
Tiếng Anh: From each according to his ability, to each according to his needs.
Nguyên bản tiếng Đức: Jeder nach seinen Fähigkeiten, jedem nach seinen Bedürfnissen.
Có thể thấy bản dịch tiếng Việt của câu nói nổi tiếng này của Karl Marx khá khái quát, không đủ sát nghĩa, cũng có phần do sự thiếu rõ ràng của tiếng Việt khiến nhiều người cho rằng 'năng lực là hữu hạn, nhu cầu là vô hạn' nên nguyên tắc này là bất khả thi và không thể áp dụng.Tuy nhiên nếu đào sâu hơn theo phần tiếng Anh, có thể thấy câu này rõ ràng hơn. Giải thích dài dòng ra nó phải kiểu như: 'Từ một người, phải cống hết năng lực, và nhận đến một người, phải là mọi thứ thỏa mãn nhu cầu anh ta'.
Nhu cầu - needs ở đây được từ điển Oxford cũng giải thích rõ needs không phải là wants, nó chỉ là đủ lượng vật chất, tinh thần hay phản hồi xã hội thỏa mãn những gì cần thiết. Hiểu rộng ra, 'nhu cầu' ở đây là 1 phạm trù khách quan, là thứ đủ để đáp ứng cho 1 người phát triển khỏe mạnh, toàn diện, đảm bảo cuộc sống của người đó được khỏe mạnh về thể chất và hài hòa về tinh thần.
Nếu xem tháp nhu cầu Maslow, ở tầng cao nhất 'được thể hiện bản thân, được bộc lộ hết năng lực' nó lại quay vòng về vế đầu: 'From each according to his ability', và như vậy sẽ xây dựng được 1 xã hội hoàn hảo, không phải xã hội méo mó kiểu như 'from each according to his wimps, to each according to his ambitions'. Rõ ràng 'làm theo năng lực, hưởng theo nhu cầu' theo đúng nghĩa gốc hoàn toàn không phải cào bằng, cũng không phải lạnh lùng làm bao nhiêu ăn bấy nhiêu (như vậy thì chết toi những người tàn tật hay kém may mắn), nó là 1 xã hội đảm bảo hoàn mỹ với sự cố gắng cao nhất của tất cả mọi người.
Vậy nên thiết nghĩ, 1 xã hội giàu đẹp, văn minh không thể hiện ở số lượng tỉ phú nhiều hay ít, nó thể hiện ở số người thoát nghèo nhiều đến mức nào, giáo dục đại chúng được phổ biến ra sao và mức lương trung điểm được nhiều hay ít (trung điểm thu nhập - median income, khác với thu nhập trung bình - average income. Ví dụ đơn giản có 100 người, 30 người lương 2 tr 1 tháng, 30 người lương 5 tr, 30 người lương 10 tr, 9 người lương 100 tr , 1 người lương 10 tỷ thì trung điểm thu nhập sẽ là 5 tr/ tháng, còn thu nhập trung bình là 114,1 triệu/ tháng).